Vox, multimedya gazeteciliğine getirdiği ‘’Explanatory Journalism’’ konseptiyle bilinen, ‘gerçekleri anlamlandırma vurgusuyla ürettikleri ‘’Explainer’’ formatıyla öne çıkan bir medya grubu. Bugün; BBC’den DW’ye ve birçok haber kuruluşunun video üretimine baktığımızda, bu mecraların video üretimlerinde Vox’un izini görmek, mecraların sunduğu video hikâyelerin; var olan formatın aslında bir uzantısını temsil ettiğini fark edebilmek kolaylaşıyor.
Fakat bu içeriği esasen YouTube merkeziyetiyle büyüyen bir projenin stratejik iş yönetimini göstermek için yazdığımı belirtmem gerekecek. Dolayısıyla içerik; Vox’un video hikâye konseptinden ziyade, editoryal-tasarım gruplarının nasıl bir stratejik iş yönetimi izlediğini -case story video’sunda da belirtildiği şekilde- anlatmaya çalışacak.
Öncelikle video’yu bırakalım.
‘Explanatory journalism’
Vox; yedi yıl önce YouTube’da ‘’explainer’’ serilerini başlattığında; YouTube’da gazetecilik adına dosya hikâye ve kısa belgesel koyan bir VICE gerçeği mevcuttu. İki kişilik bir ekip olarak başlayan Vox, özellikle sahaya çıkmadan yapılan stüdyo içi kürasyon video kurgularının ne derece başarılı üretilebildiğine dair iyi bir örnek oluşturuyor. Bugün Vox’a baktığımızda kanalında neredeyse 1.500’e yakın özel iş bulunan, toplam 2.6 milyar görüntüleme alan; YouTube Originals’ta ‘’Glad You Asked’’, Netflix’te ‘’Explained’’ ve HBO’da ‘’Level Playing Field’’ gibi yapımlara da imza atan bir mecra görüyoruz. Vox; hâlihazırda öğrenciler, eğitimciler ve politikacıları da kapsayan oldukça çeşitli bir hedef kitleye içerik üretiyor.
Farklılık nerede?
Vox’ta çalışanlar, diğer kurumlardan farklı olarak başarılarını doğrudan içeriğin özünde görme tercihindeler. Örneğin yaratıcı geliştirmeden sorumlu olan Joe Posner; işin anahtarını Motion Designing -animasyon tasarımlarında- gösteren kişilerden bir tanesi. Özellikle Vox’un Abstract tasarım dilini oldukça beğenen biri olarak bu örneği ‘’doğru’’ bulanlardan birisiyim. Editoryal grubun başındaki Mona Lalwai ise başarıyı stratejik iş yönetiminde gören kişilerden bir tanesi. Ekibin zamanla doğru şekilde büyüdüğünün ve doğru rollerin yaratıldığını belirten Lolwani; yayın hayatının ilk yıllarında Vox’un odaklandığı ABD siyasetinden seneler sonra uluslararası hikâyelere uzandığı yolculukta kurumun giderek global bir medya grubuna dönüştüğünü de vurguluyor.
Her şey içerik olabilir ama her içerik güzel olmaz
Lolwani, öte yandan Vox’un seçtiği konulardaki çeşitliliği de sık sık söyleyen isimlerin başında geliyor. Bir haberden tarihin gözden kaçan bir bölümüne, caz müziğin hikâyesinden bir fotoğrafın altındaki gizeme kadar her konuda içerik yapmayı savunduklarını ve konular hakkında ayrım yapmadıklarını belirten Lolwani; benim de savunduğum bir içerik söylemini dile getiriyor. ‘’Tamamen merakımız tarafından yönlendiriliyoruz’’ mesajını vurgulayan Lolwani, bütünsel bir içerik dilinde konu sınırlamasına bağlı kalmamanın da parolasını sunuyor.
Yakın zamanda, ikinci Covid dalgası sırasında Hindistan'dayken, aşı etkinliği hakkındaki videomuzun WhatsApp'ta viral hale geldiğini görünce şok oldum. Çalışmamız, mesajlaşma uygulamasındaki yanlış bilgi karmaşasını beklenmedik bir şekilde ortadan kaldırdı.
M. Lolwani
Covid-19’la ilgili ilk kapsamlı video işleri koyan Vox, 2019 Mart-Nisan ayları itibariyle uluslararası anlamda büyük bir kitleye ulaştı
Doğru ekip, doğru içerik
Vox; esasen bir prodüksiyon stüdyosu ya da belgesel ekiplerinde görebileceğimiz ciddi bir tasarım rol aralığına sahip bir ekibi de içerisinde barındırıyor. Seçilen içeriklerin koordinasyonunu üstlenen yapımcılarla birlikte çalışan hikâye yazarları ve motion graphic designer’lar diğer mecraların ekip modellerinin örneklerine uygun olsa da; Vox’un ekibindeki içeriklere özgün iş yapan besteciler, sadece tipografiyle ilgilenen tasarımcılar, UI kısmına odaklanan kişiler ve arşiv görüntülerini tarayan kişiler, Vox’un bizlere daralmış iş grupları hakkında da bilgi veriyor. Açıkçası Vox, yeni stüdyo modellerinde örneklerine pek rastlayamayacağımız bir eski modeli de içerisinde barındırıyor. Yani iş; bütünsel aktörler tarafından ele alınmaktan ziyade; üretim bandında mikro kümeler hâlinde parçalanıyor ve fordist üretimin geleneklerine uyuluyor. Elbette çok fazla iş çıkması ve bu işlerin bol bir ekonomik kaynakla yürütülebiliyor olmasının da bu duruma zemin verdiğini söylemek gerek.
Vox’un kullandığı araçlar
Vox’un çok sevdiğim noktalarından bir tanesini kendi modellerini açıkça, şeffaf şekilde diğer mecralara da yardımcı olması için sunabilmeleri oluşturuyor. Yayınladıkları -case story- video’sunda da gözükeceği şekliyle Vox, çeşitli açık kaynakları da sürdürülebilir bir şekilde kullanmaktan çekinmiyor. Vox’un sık sık yararlandığı platformları aşağıdaki listede görebilirsiniz.
David Rumsey koleksiyonu
5-6 sene önce keşfettiğim David Rumsey haritaları Vox’la birlikte benim de favorim diyebilirim. Vox, özellikle tarihi harita görselleştirmelerinde bu platformdan oldukça yararlanıyor.
Prelinger Archives:
ABD’deki eski belgesel yayınlarını da içeren arşiv, Public Domain olan yapısıyla YouTube gazetecileri için iyi bir kaynak oluşturuyor. https://archive.org/details/prelinger
Factbase:
Açık kaynak sitesi olan Factbase, tam anlamıyla istenilen kişiden araştırılacak konu hakkında nelerin söylendiğini listelemek için iyi bir seçenek https://factba.se/
Archive.org
YouTube gazetecilerinin kutsal kaynağı olduğu için herhangi bir açıklama yazma gereği duymuyorum. Internet Archive: https://archive.org/
Connected Papers:
Özellikle tıp-eğitim alanındaki araştırmalarda gazetecilerin yararlandığı bu kaynak ilgili makaleleri listelemesiyle kullanımı oldukça basit bir platform olarak karşımıza çıkıyor.
World Radio History
Uluslararası radyo arşivi noktasında sınırsız bir kaynak.
Not: After’cılar için şov var.
Motion plugin: https://www.mtmograph.com/products/mo...
Ek: Şov devam ediyor.
aescripts: https://aescripts.com/