Büyük realistlerden Balzac’ın “Gizli Başyapıt” novella yapıtındaki Frenhofer’ı çoğumuz bilir. Estetikte ve sanatta kusursuzluğu arayan Frenhofer’ın hikâyesi aslında trajedidir. Dönemin sanatçılarından farklı bir kompozisyon arayışı içerisinde olan, soyut resmin ilk örneklerinden birini sunan sanatçı; günün adamının algısıyla uyuşmaması üzerine intiharı seçmiştir. Frenhofer benim için önemli bir karakter. Marx, Picasso ya da Cézanne’yi etkilemesinin yanı sıra günlük hayatta ileriye gitmeyi sembol eden en önemli arketiplerden birini oluşturuyor. Bu nedenle yarınları yaratan düşünceler ve eylemlerin günümüzde karşılığını ve değerini bulamaması fenomeninin bir karşılığını da ortaya koyuyor.
Bu satırları ilk başta esasen gelecekteki gazetecilik ve 2025-2035 düzleminde etkili olması beklenen dijital kaslara yönelik açmak istedim. Fakat daha sonradan düşündüğümde yazının kavramsal içeriği hedefleyen gazetecilerin yaşayacağı zorlukları listeleme işine dönüşeceğini fark ettim. Bu nedenle bir gazetecinin yaratıcı içerik alanında karşılaşabileceği “yok sayılma” durumuna yönelik engelleri aşmanın yollarını yazacağım.
Haber odalarını ikna edin: ‘Ben bir anlam işçisiyim’
Çalıştığınız kurumda yaratıcı içerik ve üretim tarzınız gereksiz görülebilir. Bunun en büyük nedenlerinden bir tanesini var olan ve sıcak haber üretimine dayanan rutin enformasyon akışı oluşturuyor. Yani gerçeğin günlük olarak öğütüldüğü ekonomik sistem buna ortam hazırlıyor diyebiliriz. Gerçekler üzerinden sonuç çıkarma yeteneği biten neo-liberal topluluklar için gazeteciliğin tek görevini “gerçeği aktarmak” olarak sınırlamak sisteme hizmet ediyor. İddialı bir cümle; fakat doğruluğu büyük. Gazeteciliği artık kürasyon üzerinden anlam ilişkisi kurma, gerçeğin özünü bozmadan onu bütünsel bir anlamın içerisine yerleştirme üretimi üzerinden görmemiz gerekiyor. 2025’e doğru giderek kavramsal ekonomiye geçecek dijital sistemde haberle anlam ilişkisi kuracak; tüketicileri enformasyon dünyasıyla besleyecek kavramsal üreticilere ihtiyaç var. Bu noktada yaratıcı içerikler özelinde haber odalarını ikna etmeniz, kurulacak strateji ve iş yönetimi yapısını haber odalarından ayrıştırarak yapmanızda büyük önem var. Bu gibi unsurlar dijital stratejiyi uzun süreçli konumlamanızda fayda sağlayacak.
İlk adımı gündeme doğru atın
Yaratıcı işlerin, premium içeriklerin ve uzun yapılı içerik mimarilerinin; gazeteciliğin sadece gerçeği aktaran bir sanat olarak görüldüğü bir tüketim düzeninde yok sayılması mümkün ve olası bir tehlike. Bu sistem yakın gelecekte bitecek olsa da bugünkü üretimlerin değer bulmaması, sistem içerisinde kabul görmemesi gibi durumlar, sürdürülebilir motivasyonun önüne geçiyor. Bu noktada yaratıcı içerik stratejinizi kurarken, ilk içerik konularını hâlihazırda gündem içerisinden seçmeniz gerekiyor. Sizin üretim tarzınızı gündem akışı içerisinden gösterebilmeniz; üretim konseptinizi daha geniş bir kitleye tanıtma noktasında önemli.
Üretiminize sadık kalın
Özellikle sessizlik suikastini aşmanın tek yolunun zamana güvenmek olduğunu bilmelisiniz. Yakın geleceğin dijital ekonomisinin bir zorunluluğu olan kavramsal içeriklere bugünden başlamak sizi yarına bir adım önde taşıyacak bir nitelik. Fakat elbette üretiminizin bugün değer görmemesinin sizin motivasyonunuza vereceği zararı da hesap etmeniz gerekiyor. Bu noktada üretim tipinizi kitle için değiştirmemeniz, doğru olduğuna inandığınız formata sahip çıkmanız ve kendi üretim arketipinizi oluşturmanız önemli. Yani sizin içeriklerinizin bir kalıbının olması, üretim tarzınızı yansıtması, yaratıcı bir seviye tutturabilmesi ve uzun soluklu üretim yapabilmeniz öncelikli koşulu oluşturuyor.
Üretiminizi yöndeştirin: Stüdyo ekonomisi
İnteraktif içerikler, yaratıcı araç kullanma, stüdyo ekonomisi içerisinde bütünsel iş yapabilme benim verdiğim eğitimlerde, hazırladığım kürasyonlarda sık sık vurguladığım kavramlardan bazıları… Dijital ekonomi içerisindeki gazetecilik, esnek uzmanlaşma nedeniyle post-fordist bir düzene geçiyor. Dijital gazetecilerin, daha bütünsel iş yapabilme tarzına geçmesine yönelik olasılıklar ayrıca globaldeki stüdyo ekonomisi yapısıyla da örtüşüyor. Fakat burada sessizlik suikastini kendi yarattığınız ekosistem üzerinden kırma gibi bir girişim söz konusu. Oluşturduğunuz stüdyoda sektör dışı tasarımcılarla çalışın ve gazetecilikten yöndeşik olarak bütünsel anlam yaratma noktasında çabalar gösterin. Özellikle teknoloji noktasındaki girişimlere ön ayak oluşturan kişilerle stüdyo üzerinden ortaklıklar kurup, yaratıcı ekosistem ağları oluşturmanız gerekebilir.
Üretimlerinizi gelir modelinde de değerlendirin
Maddi sessizliği de kırmanız gerekiyor. Bugün globaldeki birçok platforma bakıldığında en iyi yaratıcı kürasyonların sponsorlu içerikler özelinde temellendiğini görebilirsiniz. Hatta örnekler, interaktif içerik yapıp var olan interaktif aracı başka platforma satmaya kadar gidebiliyor. Bu noktada lüks marka algısı yansıtmak isteyen ve kavramsal içerik ihtiyacı güden markalarla çalışmanız, yaratıcı içeriklerinizi hem okura hem de gelir modeli çeşitleme noktasında markalara sunabilmeniz için bir fırsat veriyor.
Kimliğiniz diğerlerinden ayrışsın: ‘Bütünsel Gazetecilik’
İçerik ürettiğiniz platformun doğru hedef kitleyle buluşması ve bir arketip taşıması çok önemli. Dijital ekonominin Türkiye’de hâlen kavramsal bir düzene geçmediğini bilmeli, kullanıcıların haber ve içerikleri ürün-fayda eksenli değerlendirdiğini göz önünde bulundurmalısınız. Bu noktada sistem dışı hareket gösteren içerik yapılarınız ve hikâyelerinizin kabul görmeme ve sektör içerisinde karşılık bulmama tehlikesi mevcut. Bunu en kolay yoldan aşmanın stratejilerinden biri arketip ve hedef kitleden geçiyor. Dijital pazarlama diliyle söylersek doğru bir branding’e ihtiyacınız var. Platformunuzun yayın kimliğini özel hikâyelerle sınırlayın ve hedef kitlenizi ilk etapta niş içeriklere ulaşmak isteyen kitleyle sınırlayın.
Bütünsel gazetecilik nedir?
Emek üretkenliğini arttıran dijital araçlara odaklanan bütünsel gazetecilik konsepti, sosyal araştırma tekniklerini, teknolojilerini ve otomasyon modellerini kullanabilen, birçok üretim tipini tek elden yürüten kafa-el emeğini birleştirmiş yeni gazetecilere odaklanıyor. Ilgaz Fakıoğlu
Daha okurum diyorsan:
i García, X. López ve Vazquez Ana I. Rodrigues. Journalism in transition, on the verge of a 'Total Journalism' model. Intercom, Rev. Bras. Ciênc. Comun. vol.39 no.1 São Paulo Jan./Apr. 2016
Erdem, M . (2016). Edebi Gazetecilik Kavramı: ABD Örneğindeki Gelişimi, Yapısı ve İçeriği/The Concept of Literary Journalism
Berning, Nora. (2011). Narrative Journalism in the Age of the Internet: New Ways to Create Authenticity in Online Literary Reportages
Lassila-Merisalo, Maria. (2014). Story First—Publishing Narrative Long-Form Journalism in Digital Environments. Journal of Magazine and New Media Research. 15.
Loosen, W. ve Schmidt, J. (2014). The Evolution of Online Narrative Journalism.
Robie Van Krienken and Jose Sanders (2017). Framing narrative journalism as a new genre: A case study of the Netherlands
Robin, B. Digital Storytelling: A PowerfulTechnology Tool for the 21st Century Classroom (2008).
Tomaney, J. “A New paradigm of Work Organizaton and Technology”. Post-Fordism, 1994.